Έχουμε
γράψει αλλού και το επαναλαμβάνουμε κι εδώ: Είμαστε προϊόντα της
εποχής μας. Έχουμε μπόλικη ηθική, συναισθηματική, σωματική και
διανοητική αναπηρία.
Κι η «θεραπεία» είναι η μαχητική (ηθική, συναισθηματική, σωματική και διανοητική) εναντίωση στη «μηχανή» που μας αλέθει...
Επιχειρούμε
εδώ να ξεκινήσουμε ένα πρώτο χάρτη (σκιτσαρισμένο με μολύβι) εξηγήσεων
των όσων μας συμβαίνουν τις τελευταίες μέρες κι εβδομάδες, ζαλισμένοι
ακόμα από την πυκνότητα των γεγονότων που κυλάνε σταθερά εις βάρος μας…
1)
Ότι συμβαίνει, συμβαίνει σε ένα κόσμο καπιταλιστικό, σε σχέσεις
(κράτος, εργασία, οικογένεια, φιλίες, sex) εξουσίας κι εκμετάλλευσης.
Οι μέρες του κορονοϊού άρχισαν από εκεί που τελείωναν οι μέρες του «φράχτη» του Έβρου.
Τότε
ο δημόσιος λόγος συντονίστηκε καθολικά για να ονομάσει «εισβολείς»
άντρες, γυναίκες και παιδιά που η ζωή τους καταστράφηκε από τους
στρατούς και τις business (και) της Δύσης (από μια συμμαχία στην οποία
με τα μπούνια μετέχει το ελληνικό κράτος).
Τότε (για μια ακόμη φορά) η
μισανθρωπία ξεχείλισε σαν βόθρος κι απλώθηκε σε καφενεία και
δουλειές, σε σπίτια και γειτονιές. Το κυνήγι του πιο αδύναμου λύτρωνε
ακόμα κι αυτούς που βρίσκονταν ένα μέτρο πριν το πάτο…
Τότε, ο
στρατός κι η αστυνομία, δεν χώραγε στην συνταγματική νομιμότητα και
παρατασσόταν δίπλα σε τρακτέρ που ψέκαζαν με φυτοφάρμακο παιδάκια… Τότε
ήδη οι περισσότεροι πιστεύανε ότι έλεγε η τηλεόραση!
2) Η
μισανθρωπία, η αποστασιοποίηση, η «λατρεία» του εαυτού (σαν καλή
διατροφή ή σαν ώρες σε ένα φθηνό ψυχολόγο), η μέτρηση κι απόδοση σαν
κοινός παρονομαστής κάθε δραστηριότητας (στην εργασία, στην «άσκηση»,
στις σχέσεις που μετριούνταν με likes, στο sex) ήταν ήδη εδώ.
Εδώ
ήταν η λαγνεία για τις νέες ψηφιακές μηχανές. Εδώ ήταν κι ο υγιεινισμός
κι η αντικαπνιστική λαίλαπα ήταν ένας πρώτος κρατικός συντονισμός του…
Εδώ
ήταν κι η γενική θολούρα (επιστημονική, μεταφυσική, δεξιά ή αριστερή)
σαν συγκολλητική στην εγκατεστημένη ιεραρχία ουσία, κάθε ενστικτώδους
έστω σπασμού στην προσωπική και κοινωνική παρακμή.
3) Όλα καλά λοιπόν
για τις εξουσίες. Στη «βάση» όλων των παραπάνω, στο «μαύρο κουτί» του
καπιταλισμού, η απόσπαση υπεραξίας συνέχιζε χωρίς επί της ουσίας
αντίπαλο. Γιατί όμως όλοι μιλάγανε για κρίση; Γιατί τα οικοδομήματα των
καπιταλισμών έτριζαν; Δεν είναι εδώ ο χώρος (και δεν είμαστε κι εμείς
επαρκείς) για να εξηγήσουμε την καπιταλιστική κρίση. Θα ψηλαφίσουμε
τρία σημεία της:
α) Πρώτα τα δύσκολα: η αντίφαση παραγωγικών δυνάμεων
και παραγωγικών σχέσεων. Παραγωγικές δυνάμεις είναι η επιστήμη κι η
τεχνολογία, ας το πούμε κάπως άγαρμπα, οι «μηχανές». Και παραγωγικές
σχέσεις είναι ας πούμε η κοινωνία, ο τρόπος που οι άνθρωποι σχετίζονται
κι αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Εδώ και καιρό οι παραγωγικές δυνάμεις
δεν χωράνε στις παραγωγικές σχέσεις.
Παρ’ ότι το digital είναι
φετίχ, μυριάδες σχέσεις δεν θέλουν ή δεν μπορούν να υπαχθούν σε αυτό.
Οι παραγωγικές δυνάμεις είναι σε επίπεδο 5G κι οι παραγωγικές σχέσεις
μαθαίνουν ακόμα να χρησιμοποιούν πιστωτική κάρτα ή χαίρονται που
κατάφεραν να στείλουν ένα email.
Όμως η παραγωγή κι η κατανάλωση, η
ανθρωπο-διοίκηση και οι διαπροσωπικές σχέσεις πρέπει να
επανακωδικοποιηθούν στο επίπεδο “5G” (παράδειγμα είναι το 5G, μη
κολλάτε). Πρέπει να αποδεχτείς ότι επίσκεψη σε μουσείο σημαίνει να
φοράς ειδικά γυαλιά και να κάθεσαι μπροστά σε ένα pc, στο σάιτ του
Λούβρου…
Τα ίδια προβλήματα είχε ο καπιταλισμός όταν κάποτε ήθελε να
εγκαταστήσει ως νέα τεχνολογία τη φορντική αλυσίδα στο εργοστάσιο. Για
να χωρέσουν εκεί οι εργάτες, έπρεπε να τους αλλάξει συνολικά τη ζωή…
Όταν
ο καπιταλισμός βρίσκεται σφηνωμένος στην αντίφαση παραγωγικών δυνάμεων
και παραγωγικών σχέσεων, συνήθως διαλύει-καταστρέφει τις παραγωγικές
σχέσεις για να τις επανασυγκροτήσει με τρόπο που να μπορούν να
αντεπεξέλθουν στις παραγωγικές δυνάμεις…
Στην περίπτωσή μας, άνθρωποι και σχέσεις πρέπει να μεσολαβηθούν καθολικά από τις νέες μηχανές και να γίνουν data…
β)
Ο καπιταλισμός στην παρούσα συγκυρία δεν έχει οργανωμένο αντίπαλο, η
εργατική τάξη βρίσκεται σε ευρεία αποσύνθεση. Οι υπήκοοι έχουν ως κοινή
συνισταμένη το μικροαστισμό. Μικροαστισμός σημαίνει πίστη στις
εγκατεστημένες ιεραρχίες, σημαίνει αναζήτηση στιβαρού κράτους.
Μέχρι
εδώ κανένα πρόβλημα για τις εξουσίες. Ωστόσο οι μικραστοί, καθώς
αντιλαμβάνονται τα ζωή σε πράγματα (σπίτια, αμάξια, «παιδιά», γκάτζετς
κλπ) και σαν εξουσία επ’ των πραγμάτων αυτών, δεν παράγουν ζωή, παράγουν
βλακεία.
Εάν είσαι εξουσία, χαίρεσαι πάρα πολύ εάν οι υπήκοοί σου
είναι αντισηπτικοί ή ψεκασμένοι. Ωστόσο έχεις σοβαρό πρόβλημα όταν
στέλνεις αντισηπτικούς και ψεκασμένους να παράγουν νέες ιδέες σε ένα
εργοστάσιο, σε μια επιχείρηση, όταν περιμένεις κάποια νέα «μουσική» ή
κάποια νέα «λογοτεχνία».
Οι πραγματικοί παραγωγοί κάθε πλούτου, η
δι’ αυτήν εργατική τάξη, σιγεί. Οι μικροαστοί σηκώνουν τα χέρια ψηλά,
δεν μπορούν να κάνουν τίποτα γι΄ αυτό το πρόβλημα και συνεχίζουν να
βλέπουν τηλεόραση…
γ) Μέσα σε αυτές τις αντιφάσεις, ο καπιταλισμός
δεν είναι καθόλου ενιαίος παγκόσμια. Οι αστοί ενώνονταν κατά των
αντίπαλων τάξεων. Αλλά πηγαίνουν μπροστά ανταγωνιζόμενοι μεταξύ τους
(το ψιλικατζίδικο στη μια μεριά του δρόμου ανταγωνίζεται με αυτό στην
απέναντι μεριά…).
Στην κορυφή, βρίσκονται τα κράτη σαν (και) υπερ -
ενώσεις αστικών σχέσεων και συμφερόντων κι οι διακρατικοί ανταγωνισμοί,
σαν τσαμπουκάδες μεταξύ κρατών ή σαν τσαμπουκάδες μεταξύ διακρατικών
συμμαχιών.
Δεν ξέρουμε ποιος προηγείται… Ξέρουμε ότι οι ΗΠΑ, οι
σύμμαχοι τους και το μοντέλο τους (ειδικά το μοντέλο κράτους τους)
χάνει διαρκώς έδαφος, ενώ αντίθετα κερδίζει έδαφος η Κίνα και το δικό
της μοντέλο. Ο καπιταλισμός της Κίνας έχει κεντρικό διοικητήριο το
κράτος. Το κράτος παρεμβαίνει, ρυθμίζει, εξισορροπεί, καταστέλλει. Με
αυτό το μοντέλο, η Κίνα προελαύνει στη παραγωγή, στην τεχνολογία, στον
πολιτισμό…
Η Δύση θέλει να μοιάσει στην Κίνα και τα αστικά συντάγματά της συνθλίβονται σε αυτήν την πορεία…
4)
Η επιχείρησε «κορονοϊός» για τα κράτη της Δύσης είναι μία επιχείρηση
διάλυσης όλων των παλιών σχέσεων που δεν υπάγονταν στο digital
μισάνθρωπο παράδειγμα κι επανασυγκρότησής τους με επίκαιρους όρους.
Πρέπει να αλλάξει συνολικά η κοινωνία και οι σχέσεις.
Οι δυτικοί
καπιταλιστικοί σχηματισμοί δεν αρχίζουν από το μηδέν. Αλλά πρέπει να
μπουν σε επιταχυντή για πολλούς λόγους. Λέμε εδώ δύο. Πρώτον γιατί ας
πούμε το 5G δεν μπορεί να αξιοποιηθεί σε 50 χρόνια από τις παραγωγικές
σχέσεις, από τους υπηκόους, πρέπει ΤΩΡΑ να τρέξει η ιστορία. Και
δεύτερον επειδή πρέπει να προλάβουν ΤΩΡΑ την Κίνα. Εάν δεν την
προλάβουν, θα χάσουν…
5) Αυτή η επιτάχυνση λέγεται ΠΟΛΕΜΟΣ κι αυτό
απαντάει στην εξής ερώτηση. Είναι δυνατόν για χάρη του 5G και του
digital να καταστραφούν νοικοκυριά, να καταστραφούν μικρο επιχειρήσεις,
να καταστραφούν πολυεθνικές.
ΝΑΙ, έτσι είναι ο πόλεμος. Στο κείμενο
μας «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΜΑΧΟΙ» γράφαμε «Υπάρχουν πολλοί ορισμοί για τον
πόλεμο. Ένας, κατάλληλος για το επιχείρημά μας είναι ο εξής: «Πόλεμος
(στον καπιταλισμό) είναι η δημιουργική καταστροφή σχέσεων και
πραγμάτων».Ο καπιταλιστικός πόλεμος είναι ένας σπασμός: Ο τρόπος που
σχετίζονται οι άνθρωποι (διαπροσωπικά, οικονομικά – επαγγελματικά,
πολιτικά κλπ) διαλύεται και ανασυντίθεται, οι νέες σχέσεις που θα
προκύψουν αναλαμβάνουν την ανοικοδόμηση των ερειπίων. Η διαδικασία
ανασύνθεσης είναι σαρωτική και αναγκαστικά στρατιωτικοποιημένη.
Ο
καπιταλισμός, περνώντας πάνω από διαλυμένες σχέσεις (για παράδειγμα
πάνω από «καπιταλιστικές» επιχειρήσεις ή πάνω από «νομιμόφρονες» σε
αυτόν κοινωνικές ομάδες) βαδίζει μπροστά. Η κίνηση αυτή γίνεται πάνω στο
έδαφος του ολοκληρωτισμού.
Τι συμβαίνει σήμερα; Για διάφορους
καπιταλισμούς (ειδικά για όσους εμφάνιζαν σημάδια αποσύνθεσης, όπως ο
ελληνικός) η ίωση πνευμονίας που εμφανίστηκε, «κρίθηκε» ορθά ως
ευκαιρία για ένα «πόλεμο». Ο εχθρός (η ίωση) ήταν αόρατος. Αλλά η
στρατιωτικοποίηση της κοινωνίας είναι απολύτως ορατή.
6) Γιατί όλα τα καπιταλιστικά κράτη χρησιμοποιούν την ίδια συνταγή; Καταρχάς κάτι τέτοιο δεν ισχύει απόλυτα.
Άλλες
ανάγκες έχει η ήδη στρατιωτικοποιημένη Τουρκία, άλλες η ήδη
πειθαρχημένη Σουηδία, άλλες η σε αποσύνθεση Ιταλία (η χώρα που είχε για
χρόνια πρωθυπουργό ένα τύπο που πήγαινε με ανήλικες -και ήταν
δημοφιλής επειδή πήγαινε με ανήλικες- και που μετά ψήφισε κάποιον λίγο
πιο ποιοτικό από τον Σεφερλή).
Ωστόσο, τα κράτη καίτοι αντίπαλα,
έχουν ιστορικά ακολουθήσει ίδιες συνταγές. Πριν το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο
όλα τα κράτη γούσταραν κρατισμό. Η ΕΣΣΔ έγινε όλο και περισσότερο
σταλινική (και κέρδισε βεβαίως σχεδόν μόνη της τον πόλεμο), η Γερμανία
έγινε ναζιστική, η Ιταλία φασιστική, η Ελλάδα Μεταξική, η ΗΠΑ
ρουσβελτική και κευνσιανή…
7) Ο χάρτης αυτός, γραμμένος με μολύβι, θα
πρέπει να ξαναγραφτεί σε επιμέρους κείμενα, σβήνοντας εδώ και εκεί
λανθασμένες καταγραφές. Θα φτάσει εκεί που μπορούν να το φτάσουν τύποι
σαν και εμάς: αδρές γραμμές. Θα υπάρξει όμως τις επόμενες ημέρες ακόμα
ένα γενικό κείμενο.
Είμαστε χαμένοι από χέρι; ΟΧΙ. Η λυσσώδης επίθεσή
τους δείχνει και την αγωνία τους. Άνθρωποι και σχέσεις, για πολλούς
και διαφορετικούς λόγους δε χωράνε ή αρνούνται να χωρέσουν στο θαυμαστό
καινούργιο κόσμο…
Και υπάρχει πάντα η πιθανότητα να κινηθούν οργανωμένα, κοινωνικά κι ανθρώπινα εναντίον του…